U površinskim slojevima pojave zlata su uočene u kvarcnim žicama, zatim u rečicama i potocima lukovskog kraja, u ataru sela Štava i Mrče i okolnih naselja, a takođe i u čitavom slivu reke Toplice. Sem toga, tragovi zlata se nalaze na Rudištu, u Grašničkoj (Klisurskoj) reci, na Zlatnoj ravni, koja se nalazi južno od sela Mrče i još nekim lokalitetima.
O kolikim se rezervama radi tek treba da se utvrdi nastavkom istraživanja, pošto se, objašnjavaju stručnjaci, na osnovu nekoliko bušotina (probnih) ne može dati ocena o rezervama, niti o kvalitetu i sastavu rude.
Reč je o istraživanjima koja iziskuju pozamašna finansijska sredstva za istražna bušenja i laboratorijske analize rude.
O otkrivanju zlata kolaju razne priče, poput onih da su čobani i obilne kiše otkrili velika nalazišta dragocene rude na površini zemlje i da su se pojedine porodice iz ovog kraja preko noći obogatile pronalazeći zlato.
Priče o kopačima zlata i onima koji danima i godinama tragaju po kopaoničkim vrletima stare su verovatno koliko i boravak ljudi na ovom području.
Ovaj kraj je, naime, u prošlosti bio poznat po rudama, rudarima i zlatu za kojim i danas pojedinci tragaju ne samo u Štavi, već i u okolnim selima, nizvodno do Trećaka i Merćeza, gde su bogati rimski i dubrovački karavani razmenjivali robu za robu.
U selu Trećaku, u srednjem veku, prerađivala se ruda zlata o čemu svedoči mesto zvano Zlatorija. Pri-ča se da su ljudi tu pronalazili ne samo zlato, već i novac i druge dragocene predmete iz doba Rimljana i vremena vladavine Nemanjića.
Nedaleko od Zlatorije se nalazi mesto zvano Ključ. Predanje veli da je tu zlato zaključano. To privlači ljude da dolaze u ovaj kraj, koji zla-tna groznica trese vekovima, podjednako i meštane i one iz drugih krajeva.
Priča o Eldoradu (Zlatnom Gradu) i danas živi u potkopaoničkom i gornjo-topličkom kraju.
Kraj.
(Autor: Radoljub Gligorijević, izvodi iz knjuge “U prestonici vojvode Mrkše” koju možete poručiti na br telefona: 027 383 – 469)
Pročitajte i prvi deo ove priče:
Zlato u kuršumlijskom kraju – istina ili legenda?
Iz istorije Kuršumlije možete pročitati i priče:
Iz istorije Kuršumlije: Kako je nastao Ad Fines – Današnja Kuršumlija
Iz istorije Kuršumlije: Kraljevski dvorci u kuršumlijskom kraju
