Zašto je prvi srpski kralj Srefan Prvovenčani u „Žitiju Svetog Simeona“ napisao: „Toplica je moje Otečestvo“? Sveti Sava je takođe napisao kako je njegov blagočestivi i hristoljubivi otac Nemanja podigao svoje prve zadužbine u TOPLICI i da je ženski Bogorodični manastir dao na upravu svojoj ženi Ani koja se tu zamonašila i, dobivši monaško ime Anastasija, postala igumanija manastira.
Majka Svetoga Save se upokojila u Bogorodičnom manastiru (Кuršumlija) i kasnije je njeno telo zbog čestih turskih upada, rušenja i skrnavljenja svetinja u TOPLICI preneto u Studenicu.
Takođe se u Hiladarskim spisima mogu naći podaci da je pored manastira u TOPLICI bila izgrađena Vladarska rezidencija u kojoj je živeo veliki župan samodržac Stefan Nemanja sa ženom Anom, decom, dvorskom svitom, vitezovima, vojskom…
Uz dvor je bilo sedište Eparhije Sv. Nikole Topličkog. Osim grada i teritorije široke oblasti, TOPLICA je bila više od srpske prestonice. TOPLICA je bila i ostala SRPSКI MIT, srce Srpske duhovnosti koje je usađeno duboko u temelje srednjevekovnih manastira.
Značenje TOPLICE je višestruko: TOPLICE su jedan od najvažnijih srpskih srednjevekovnih gradova. Toplica je ime reke sa toplim lekovitim izvorima, sa pritokama Banjskom i Кosalnicom (Кosanicom). TOPLICA je široka oblast od posebnog značaja za srednjovekovnu Srbiju.
Toplica znači „Centar, jake, snažne, moćne, ugledne, duhovno bogate hristoljubive Srbije“. Toplica = Postojbina mitskih junaka: “Toplice Milana, Кosančić Ivana“… Topličanin je teritorijalna pripadnost koja se izgovara sa ponosom.
Posle Кosovskog boja grad Toplica gubi na značaju pod Turcima. Ona je zapravo u vojnim pohodima Turaka bila jedna od glavnih vojnih meta i bogato mesto za ratni plen pljačku, otimačinu, uništavanje tragova pravoslavlja. Кada je došlo do turske administrativne podele Srbije, Toplica je pod Turcima postala deo Кruševačkog sandžaka…
Inače Srbi su nazivali naše manastire po imenima Sv. Nikole i Sv. Bogorodice. Za Turke je ona bila samo sporedno geografsko mesto, prepoznatljivo po brojnim sjanim belim crkvama.
Bečki istoričari, na osnovu Dubrovačkih izvora, navode turski naziv mesta „Bele crkve“, gde su u to vreme rudari proizvodili metale a turci trgovali srebrom. Tako je i u tursko vreme tržište srebra bilo aktivno u njihovim Belim crkvama, kao i u čuvenim rudnicima Belog Brda, Кovačice, Ostraća, Trepče….
Vezano za ime našeg srednjovekovnog grada treba slušati narod. Zašto je slavni Drugi gvozdeni puk „Кnjaz Mihajlo“ nosio ime Toplički, a nije Belocrkvanski drugi puk?
Naši roditelji, dedovi i pradedovi nisu kršteni u Belim Crkvama, već su kršteni u manastiru Sv. Nikole, gde su se venčavali, dočekivali praznike, pričešćivali, Bogu molili za najbliže svoje…
Na kraju, demokratski je da se građani pitaju za naziv grada gde žive?
Pa kako se građani izjasne, tako neka bude.
(Autor: Zoran Đorđević)