Svakog 19. januara, današnja Кuršumija se podseti svoje sadašnje, moderne istorije.
I ako je današnja Кuršumlija bila poznata još u vreme Rimljana, nalazila se na granici dve provincije Dalmacije i Gornje Mezije, bila je prva prestonica Stefana Nemanje, jedna je od značajnih simbola srpske državnosti i duhovnosti… nedaće koja su zahvatile Srpski narod nisu ni nju zaobišle.
U zimu 1690 godine, dolazi do velike seobe Srba, pod vođstvom pećkog Patrijarha Arsenija III Čarnojevića, ceo toplički i kuršumlijski kraj ostali su bez srpskog stanovništva. Naseljavaju ga turski i arnautski živalj.
Njan novi razvoj i preporod započinje od 19. januara 1878. godine, kada je u Drugom srpsko – turskom ratu, nakon 424 godina ropstva i okupacije od strane Osmanlija, oslobođena.
Celokupni jug Srbije, pa tako i Кuršumlija i Toplica, nakon oslobodilačkih ratova 1876 – 1878 i Berlinskog kongresa, započinju svoj ekonomsko – politički – kulturni uspon.
Nakon završetka rata Toplica je ostala pusta, jer se stanovništvo koje je tu živelo, Arnauti i Turci, iselilo. Tako su ovi krajevi postali pusti.
Radi naseljavanja ovih krajeva, Srbija je 1880. godine donela Zakon o naseljavanju ovih krajeva, u kome je centralno mesto zauzelo naseljavanje Toplice. Posebnim Zakonom su bili regulisani uslovi naseljavanja.
Prošla je 141. godina od oslobođenja i razvoja moderne Кuršumlije, u kojoj su izgrađene škole, bolnice, obnovljena sela, zazvonila crkvena zvona, krenulo se sa izgradnjom fabrika, jednom rečju započelo je novo doba…
Svakog 19. januara se postavlja isto pitanje, gde smo danas? Izgleda da je razvoj ovog mesta, koji je plaćen krvlju naših predaka zaustavljen. Poređenja radi 1953. opština Кuršumlija je imala 39.772 stanovnika, a na popisu 2011. 19.200, što nam pokazuje da se broj stanovnika smanjio za preko 20.000 stanovnika za samo 58 godina.
Svedoci smo da se nakon više od veka slobode koju su nam podarili naši preci, dolazi do stagnacije ovog kraja. Кraj koji ima istorijsko- kulturni značaj za celokupan srpski rod, kraj koji je bogat prirodnim blagom, onaj kraj koji je izrodio slavni „Gvozdeni puk“, kraj iz koga su mnogi doktori, inžinjeri, profesori, advokati, generali… Danas je počeo da se gasi i gubi svoj sjaj.
Nadam se da će se vek ipo od slobode ovih krajeva, obeležiti na dostojanstven način i da će započeti novo uzdizanje ovih krajeva kao nekada, sada već davne 1878.
(Autor: Nikola Dragović, politikolog)
