Po herojstvu i junaštvu, ”Gvozdeni puk” stekao besmrtnu slavu, ali je na Grljenskim položajima pretrpeo velike gubitke. Samo u Trećem bataljonu, u čijem su se sastavu nalazili Kosaničani, od 15 oficira rat su preživela samo trojica. Od 1.500 vojnika ovog bataljona, primirje je dočekalo njih 200, a od 4.500 junaka, koliko je iz Prokuplja krenulo u rat, 3.000 ih je izbačeno iz stroja. Od 60 oficira, 48 ih je ranjeno ili povređeno. Odista, prevelika cena.
Književnik Ervin Egon Kiš, kaplar 11. puka Devete austro-ugarske divizije i jedan od učesnika Cerske i Kolubarske bitke, o čvrstini morala i snazi srpske vojske zapisao je: ”Tek u Srbiji 1914. godine, shvatio sam da je ljubav prema slobodi malih naroda jača od sila i nasilja velikih i moćnih. Tek ovde sam shvatio Šatobrijana da neumitna sila – volja savlađuje sve i da je slabost sile u tome što veruje samo u silu.”
Profesor istorije mr Radoje Kostić, iz Prokuplja, ističe da Drugi puk ”Knjaz Mihailo” počasni naziv nije dobio ukazom, već spontano, izuzetnom hrabrošću i herojstvom na bojnom polju. Zato je u ovoj jedinici bilo najviše nosioca Karađorđeve zvezde sa mačevima, najvišeg ratnog odlikovanja u srpskoj vojsci.
Junaci ”Gvozdenog puka”, čijim su se viteštvom napajale generacije, u pesmi su opevani, a njihova imena su izgovarana s poštovanjem i uvažavanjem. Evo samo nekih: narednik Boža Daković iz Krtoka, potporučnici Mihailo Mirović iz Kuršumlije i Uroš Stojanović iz Zagrađa, kapetan Milorad Bakoč iz Baćoglave, poručnik Todor Zdravković iz Donje Mikuljane, potporučnik Mihailo Perović iz Vasiljevca, narednik Blagoje Krušić iz Dabinovca, Stojan Janićijević iz Kuršumlije, narednik Marko Spasojević iz Vasiljevca, potporučnik Krsta Spasojević Rakić iz Trmke, kaplar Mihailo Jakkšić iz Dobrog Dola, poručnik Janče Vučetić iz Kuršumlije, potporučnik Nikita Nešić iz Belog Polja, kapetani Miloš i Jovan Novičić iz Degrmena, potporučnici Vidak i Filip Koprivica iz Kosanice, Miloš Veličković iz Dobrog Dola, Milisav Đorđević i Petar Kilibarda iz Kuršumlije… nosioci Karađorđeve zvezde sa mačevima.
”Srbija je u Topličkom okrugu zbrinula desetine hiljada doseljenika, a oni su se svojoj domovini odužili na najlepši način, dali su joj najbolji i najhrabriji puk njene vojske – Drugi pešadijski puk prvog poziva ”Knjaz Mihajlo”, jedini sa počasnim nazivom ”Gvozdeni puk”. Njegov treći bataljon – Kosanički bataljon – bio je udarna pesnica i oštro koplje koje je probijalo sve prepreke” – ocenjuje akademik Vasa Čubrilović.
(Kraj)
Prvi deo priče o Vitezovima besmrtnog “Gvozdenog puka” možete pročitati OVDE
(Autor: Radoljub Gligorijević)
