Na desnoj obali Toplice, kraj potoka i puta, koji vodi od Prokuplja, zapadno uz Toplicu, nalazi se Gubetinska crkva, sada okružena listopadnom šumom i zaklonjena brežuljcima poslednjih ogranaka planine Vidojevice. Selo u kome se nalazi crkva udaljeno je od Prokuplja oko 7 km. a po narodnom predanju, ono je postojalo i pre Kosovske bitke i imalo je svoju staru crkvu na istom mestu gde je i današnja. Tu ima nekih neslaganja, jer prema nekim tumačenjima stara crkva je bila u Glogaru, zaseoku Gubetina oko 2 km. uz Crkveni potok.
Crkva je građena od 1890 do 1895 kada je i počela da se koristi a osvšstena je 1905 godine što je u knjigama zabeležio putopisac Tihomir Đordjevic u knjizi ,,Pored Toplice,, a iz nekih razloga, osvećena je desetak godina od završetka.
Sama crkva je solidno građena, tako da je i danas u dobrom stanju, ali je prilično malih dimenzija, njena džina sa oltarom iznosi svega 10 metara a širine 4,50 metara. Posle prvog svetskog rata na zapadnoj strani crkve dozidana je prilično prostrana paparta u dužini od 4 metra, ravnom tavanicom, nad čijim je krovom do nedavno bilo i jedno malo zvono, koje se danas nalazi na drvetu iza oltara.
Paperta je znatno svetlija nego oltar i prednji deo hrama, jer prvobitna crkva ima samo tri uzana i manja prozora, te je unutrašnjost prilično mračna. Nad ulaznim vratima iza paperte u srednji deo hrama, koja je ošsivena obrađenim kamenom, nalazi se ikona sv. Petke, a pred ikonostasom je soleja u širini od jednog metra.
Časna trpeza u ovoj crkvi je okrugla a antimips je osvetio episkop Žicki Jefrem 1924 godine. Na severnoj strani srednjeg dela hrama su ishodna vrata, a na južnoj je vladičanski sto, uglavljen između dva pidastra, sa ikonama prvih srpskih arhiepiskopa sv, Save i sv. Arsenija.
Unutrašnji dekor crkve je vrlo skroman. Od životne sile su samo dve freske, ali je jedna nad sv. prestolom u oltaru potpuno propala, dok je freska Hrista spasitelja na svodu naosa dobro sačuvana. Ikonmostas je radio ikonopisac Rista Mihajlović iz Leskovca, koji je po završetku posla u ovoj crkvi uskoro umro, te je novčanu naknadu za rad izvršio 3.7.1892 godine staraoc njegove mase Trifun Docić, trgovac iz Leskovca.
U crkvi ima veći broj poklonjenih ikona, među kojima i jedna sa likom Hrista Spasitelja, na čijoj glavi je trnov venac, a koja je u stvari delo domaće radinosti. Među darodavcima se isticu Dina Mitić i Todor Dimitrijević obojica iz Toponice.
Za podizanje crkve i izgradnju ikonostasa najviše su se zalagali sveštenik Pavle Kaličanin, tutori Anta Tusić i Petar Stanojević, blagajnik Drago Prelić, delovđja Perko Milićević iz Šišmanovca, koji je istovremeno bio i crkveni pojac sa mesečnom nagradom od 10 dinara, zatim odbornici Sava Mijajlović, Ranđel Momčilović. Gligorije Mitić, Vasa Kovasčević i Dina Stoiljković.
Parohija i sveštenoslužitelji
Ubrzo posle podizanja crkve podignuta je i crkvena kuća sa 4 odeljenja u kojoj je sve do posle drugog svetskog rata bila osnovna škola Sa portom i šumom crkva ima 4,50 ha zemlje. Mada su svi uslovi u crkvi i oko crkve bili davno sređeni i pripremljeni za otvaranje samostalne parohije, ovo se ipak ostvarilo tek 20.7.3.1941 kada je rešenjem Arhijerejskog sinoda formirana posebna Gubetinska parohija sa sledećim selima: Gubetin 90 domova, Smrdan 30 domova, Gornja Toponica 60 domova, Donja Toponica 120 domova i Miljkovica 80 domova, što svega iznosi 680 domova.
Do formiranja samostalne parohije , u ovim selima službovali su sledeci sveštenici: Petar Kaličanin, Pavle Kaličanin, njegov sin i Rade Kaličanin, sin uglednog sveštenika Pavla. Iza njih ovde su službovali još Sergije Usakov, poreklom Rus i Milovan Veselinović, rodom iz Male Plane.
Posle odvajanja parohije Gubetinske ovde službuju Petar Gagulić rodom iz Gornje Konjuše, koji je pre toga bio sveštenik u Skoplju a danas u Nišu, zatim Sava Petrovć paroh maloplanski kao opsluživac, pa onda Ratomir Milutinović, Vukoje Joković i najzad Radomir Dimitrijević paroh Rastovački sa sedištem u Prokuplju, koji je septembra 1962 godine razrešen parohijanske dužnosti jer je prešao u državnu sluzbu, a parohiju su primili i opsluživali Tihomir Tanasijević, protojerej paroh 3 prokupački, i Jova Petrović paroh 4 prokupački i to prvi sela Gubetin, Smrdan i Gornju Toponicu a drugi Donju Toponicu i Miljkovicu
Sabori pri ovoj crkvi su Krstovdan, Car Konstantin i carica Jelena i TrnovaPetka – 8. avgusta.
Kraj.
(Priredio: Zvonko Prelić)
